CẤU TRÚC TÓC VÀ PHÂN LOẠI RỤNG TÓC
1. ĐẠI CƯƠNG
1.1 Cấu tạo giải phẫu của tóc
Hình 1. Cấu tạo của sợi tóc
Tóc được chia thành 2 phần, phần chân tóc (phần sống của tóc) và phần thân tóc (phần chết của tóc). Phần chân tóc nằm dưới da đầu và kết nối với thân tóc qua eo nang tóc và phễu nang tóc.
Nang tóc
Phần có cấu trúc hình túi bao lấy chân tóc gọi là nang tóc. Mỗi người có khoảng 100.000 – 150.000 nang tóc và số lượng nang tóc không thay đổi kể từ khi mới sinh đến tận khi về già. Phần đáy của chân tóc nằm trong một bầu gọi là hành tóc. Hành tóc là nơi nhận hormone; chuyển các tín hiệu đến tế bào tạo sừng; hấp thụ các chất dinh dưỡng (vitamin, oxygen). Mao mạch (hệ vi tuần hoàn) và các sợi dây thần kinh (gai chân tóc) đi vào trong hành tóc. Khi hệ vi tuần hoàn trong gai chân tóc hoạt động tốt, sợi tóc sẽ tăng trưởng mau chóng và ngược lại nếu gai chân tóc bị teo đi, sợi tóc sẽ không được cung cấp chất dinh dưỡng nữa và sẽ rụng đi. Phá hủy gai chân tóc sẽ làm tóc rụng hẳn, không mọc lại được nữa.
Các tế bào ở trung tâm của hành tóc gọi là mầm tóc. Mầm tóc là vùng phân chia tế bào hoạt động; mầm tóc tiếp tục sản xuất tế bào xếp thành chồng và hóa sừng sinh ra thân tóc. Những tế bào tóc mới đẩy tế bào tóc trước đó lên. Những tế bào di chuyển ra phía ngoài sẽ dần dần chết để tạo thành phần thân tóc cứng.
Trong phần eo nang tóc có 2 bộ phận rất quan trọng. Một là các tuyến bã nhờn có chức năng tiết ra những chất giúp tóc mềm mại, bóng mượt và không thấm nước. Thay đổi hoạt động của tuyến bã là nguyên nhân gây nên tình trạng tóc dầu hay tóc khô. Bộ phận quan trọng thứ hai là những sợi cơ rất nhỏ để cố định sợi tóc vào da đầu gọi là cơ vận lông. Khi trời lạnh hoặc hoảng sợ, ta thấy có hiện tượng "dựng tóc gáy" chính là do các sợi cơ này co lại.
Tóm tắt đặc điểm sinh học của nang tóc
- Sự phát triển của của nang tóc phụ thuộc vào sự tương tác giữa lớp biểu bì và các tế bào trung mô. Các gen đóng vai trò quan trọng trong sự tương tác này đang dần được làm sáng tỏ
- Các gen quan trọng cho sự phát triển của nang tóc đồng thời đóng vai trò trong chu trình nang tóc
- Hành nang tóc có chứa tế bào mầm quan trọng cho việc tái tạo liên tục của nang tóc trong chu trình
- Việc tạo sắc tố của tóc phụ thuộc vào các tế bào sắc tố gốc và sự biệt hóa tế bào ở nang tóc. Rất nhiều gen quan trọng đối với hoạt động của tế bào sắc tố và việc hình thành sắc tố tóc đã được xác định.
Thân tóc
Nang tóc chìm trong da đầu, phần mọc ra ngoài nhìn thấy được gọi là thân tóc. Thành phần chủ yếu là một loại protein giống như trong móng tay móng chân, gọi là keratin, chiếm 70%. Còn lại là một tỷ lệ nhỏ nước cùng một số chất béo, chất dầu có tác dụng gắn kết các phần keratin lại với nhau.
Hình 2. Cấu tạo bên trong của sợi tóc
Thân tóc gồm 3 lớp: Lớp biểu bì (cuticle), lớp giữa (cortex) và lớp tủy (medulla).
- Lớp tủy là phần trong cùng của sợi tóc, chứa các hạt chất béo và không khí. Nếu sợi tóc quá mỏng sẽ không có lớp tủy.
- Lớp giữa gồm nhiều những sợi keratin cuộn lại với nhau như dây thừng. Tóc thẳng hay tóc quăn là do phần lõi này quyết định. Khi cắt ngang sợi tóc và đưa lên kính hiển vi, người ta nhận thấy những sợi tóc có thiết diện ngang hình tròn là những sợi tóc suôn, thẳng. Những sợi tóc quăn (tự nhiên) lại cho mặt cắt ngang là một hình bầu dục.
Đây cũng là nơi chứa sắc tố, các chất tạo nên màu cho sợi tóc, còn gọi là melanin. Các melanin hoạt động do tế bào melanocyte nằm ở vùng da gần nang tóc có tên là tiết ra. Chính chất melanin sau khi được melanocyte đưa vào trong lõi tóc sẽ quyết định sợi tóc mang màu gì. Có 2 loại melanin là eumelanin cho tóc sẫm màu và phaeomelanin cho tóc nhạt màu. Tùy theo số lượng melanin là nhiều hay ít mà tóc con người có nhiều sắc độ khác nhau. Khi về già, mọi hoạt động của cơ thể đều suy giảm, kể cả các melanocyte. Lượng melanin tiết ra quá ít sẽ khiến sợi tóc trở nên bạc trắng. Lo lắng, mất ngủ, stress nặng có thể ảnh hưởng đến việc nuôi dưỡng và hoạt động của các melanocyte, thay đổi lượng melanin tiết ra.
- Lớp biểu bì là phần ngoài cùng của thân tóc, gồm 5 - 10 lớp keratin trong suốt xếp chồng lên nhau như vảy cá có tác dụng bảo vệ sợi tóc khỏi các hóa chất hoặc ảnh hưởng bên ngoài. Giữa các vảy keratin có một chất kết dính gọi là KIT. Lớp biểu bì còn được bao phủ bởi một màng mỡ mỏng (lipid) để tóc không thấm nước.
Sợi tóc bóng mượt và óng ả hay không là nhờ lớp biểu bì. Các hóa chất trong thuốc nhuộm, dầu gội, tia tử ngoại mặt trời, nhiệt từ máy sấy, chất clo trong nước hồ bơi… đều có thể làm mất chất kết dính KIT khiến cho các vảy keratin bị bong ra, tóc bị hư tổn, xơ xác, dễ rối, không còn mượt mà. Bản thân sợi tóc (phần thân tóc) là một cấu trúc “chết” nên không tự phục hồi được.
1.2 Quá trình sinh trưởng của tóc
Vòng đời của tóc tuân theo 1 chu trình gồm 3 giai đoạn. Trung bình một đời người mỗi nang tóc trải qua khoảng 25 chu trình.
- Giai đoạn TĂNG TRƯỞNG (ANAGEN phase)
85% số tóc ở giai đoạn tăng trưởng. Giai đoạn này kéo dài từ 2 đến 3 năm đối với nam giới, 6 đến 8 năm đối với phụ nữ .
- Giai đoạn CHUYỂN ĐỔI (CATAGEN phase)
1% số tóc ở giai đoạn chuyển đổi. Giai đoạn này kéo dài từ 2 đến 3 tuần
- Giai đoạn THOÁI HÓA (TELOGEN phase)
14% số tóc ở giai đoạn thoái hóa. Giai đoạn này kéo dài khoảng 2-3 tháng. Sau thời kỳ nghỉ ngơi thì tóc sẽ bị rụng đi. Mỗi ngày một người rụng khoảng từ 50 tới 100 sợi tóc là bình thường. Sau khi tóc rụng, tóc mới sẽ mọc ra từ chân tóc và chu kỳ tăng trưởng sẽ bắt đầu trở lại.
Hình 3. Quá trình sinh trưởng của tóc
Tính trung bình, mỗi sợi tóc có thể mọc dài ra khoảng 13 - 14 cm mỗi năm. Mỗi ngày, sợi tóc mọc thêm được một khoảng là 0,35 mm.
2. CÁC BỆNH CỦA TÓC
- Hai thuật ngữ thường dùng trong rụng tóc là alopecia và effluvium cần được phân biệt rõ. Efluvium nhấn mạnh quá trình rụng tóc, alopecia nhấn mạnh hậu quả của rụng tóc. Cả 2 thuật ngữ này đều không đặc hiệu và không đưa ra được thông tin về căn nguyên.
- Có 2 cách phân loại bệnh rụng tóc: rụng tóc lan tỏa và khu trú
và rung tóc có sẹo và không sẹo
· Rụng tóc có sẹo: phá hủy vĩnh viễn cấu trúc tế bào gốc ở nang tóc dẫn đến mất khả năng mọc lại của tóc
· Rụng tóc không sẹo: nang tóc không bị phá hủy đến tận cùng nên tóc có thể mọc lại được sau khi rụng
· Rụng tóc có sẹo và không sẹo có thể khu trú hoặc lan tỏa
- Rụng tóc còn do yếu tố di truyền dẫn đến không có nang tóc hoặc nang tóc không hoàn thiện.
- Rụng tóc do tổn thương thân tóc: do mắc phải hoặc di truyền.
· Tổn thương thân tóc mắc phải thường đi kèm với tăng đứt gãy tóc và là hậu quả của thói quen chải tóc không đúng. Tổn thương loại này có thể hồi phục khi loại bỏ yếu tố khởi phát
· Tổn thương thân tóc do di truyền có thể chia thành 2 nhóm có hoặc không có đứt gãy tóc. Tổn thương loại này không chữa khỏi được nhưng có xu hướng thuyên giảm theo tuổi tác.
2.1. Phân loại rụng tóc
2.1.1 Rụng tóc không sẹo (non scaring alopecia)
a. Rụng tóc không sẹo lan tỏa
- RT do androgen (Androgenetic alopecia).
- RT telogen (Telogen effluvium).
- RT anagen (Anagen effluvium).
- RT kết hợp bị bệnh toàn thân hoặc hệ thống.
- RT do bệnh giang mai (syphilis).
- RT nội tiết.
b. Rụng tóc không sẹo khu trú
- RT thành đám/vùng (Alopecia areata)
- RT do tật nhổ tóc (trichotillomania).
2.1.2 Rụng tóc có sẹo (scarring alopecia, cicatricial alopecia)
a. Phân loại theo tác nhân gây bệnh
- Do các khối u tân sản (neoplasms), u sắc tố.
- Bệnh da nguồn gốc miễn dịch, di truyền: lupus ban đỏ hình đĩa.
- Khuyết tật di truyền hoặc phát triển.
- Nhiễm vi sinh vật: Vi khuẩn: vi khuẩn gây mủ, lao; Nấm kerion; Vi rút: zona; Protozoa: Leishmania (đơn bào).
- Tổn thương do lý, hoá học, bỏng và rụng tóc do các chấn thương khác.
b. Phân loại theo tổn thương giải phẫu bệnh
- Nhóm 1: Thâm nhiễm bạch cầu lympho
+ Lupus ban đỏ mạn tính (DLE)
+ Lichen phẳng quanh nang lông (lichenplanopilaris – LPP)
+ Centra centrifugal cicatrical alopecia (CCCA), Alopecia mucinosa
- Nhóm 2: Thâm nhiễm bạch cầu đa nhân trung tính
+ Viêm nang lông Decalvans (giai đoạn viêm của CCCA)
+ Disecting cellulitis
- Nhóm 3: Thâm nhiễm bạch cầu lympho và đa nhân trung tính
+ Trứng cá sẹo lồi
+ Trứng cá hoại tử
+ Erosive pustular dermatitis
I was incredibly impressed by this place. The doctor was knowledgeable and took the time to listen to my concerns. It was very clean, which is something you seldom see here, and well priced. The staff were very friendly and helpful. Everyone speaks English, so it's the perfect place to go if you want to avoid the public dermatologists and their lack of care here.
Vừa có tài vừa có tâm đó là cảm nhận ngay từ lần đầu tiên khi đến khám tại Phòng khám Da liễu Thu Hiền của Tiến sỹ Bác sỹ Thu Hiền. Mình còn giới thiệu rất nhiều người đến khám và ai cũng khỏi hoàn toàn. Cảm ơn Phòng khám Thu Hiền, cảm ơn Bác sỹ Thu Hiền rất nhiều. Không những chuyên môn giỏi, bác sỹ còn luôn có thái độ ân cần, niềm nở, tận tình với bệnh nhân.
Bác sỹ Hiền có chuyên môn sâu, tay nghề vững, luôn hết lòng vì người bệnh. Vì vậy chị luôn đưa ra phương pháp điều trị phù hợp đảm bảo chữa bệnh hiệu quả, không lạm dụng điều trị quá liều khiến chi phí chi trả không cần thiết cho người bệnh.
Ai có vấn đề về mụn có thể qua đây điều trị ạ. Bác sỹ nhiệt tình tư vấn, vui tính. Da em sau 1 tháng điều trị đã thay đổi ngoạn mục ạ.
Bác sỹ làm việc nhiệt tình, năng lực tốt. Kỹ thuật lấy nhân mụn của các chị ở đây rất ổn, nhanh, dứt khoát, không làm nốt mụn trầm trọng thêm. Nói chung là đánh giá phòng khám 5 sao.
Một Bác sỹ, một người chị rất giỏi và có TÂM. Tôi đã được bác sỹ Hiền điều trị khỏi dứt điểm bệnh dị ứng khi có bầu và đang còn cho em bé bú. Đây là địa chỉ tin cậy và an toàn với các mẹ mang thai và có trẻ nhỏ nhé. Cảm ơn chị và chúc Phòng khám được nhiều người biết đến để mọi người được gặp và khám chữa bởi bác sỹ có tài có tâm như chị!
Cảm ơn chị! Một bác sỹ nhiệt tình với bệnh nhân và đặc biệt rất có lương tâm
Absolutely incredible Dermatologist, friendly, helpful, professional staff and communication in both English and Vietnamese...Totally recommended!
Phòng khám Da liễu mình ưng ý nhất. Rất vui mừng khi lên Hà nội gặp được thầy, gặp thuốc chữa mụn mà cả da dẻ đẹp lên, đúng giá sinh viên luôn
Mình cảm thấy rất may mắn khi được gặp và điều trị bệnh tại Phòng khám Da liễu Thu Hiền. Chị Hiền không những là một bác sỹ giỏi mà còn rất nhiệt tình và tận tâm với người bệnh. Đây cũng là địa chỉ tin cậy cho những ai đang gặp vấn đề về da tìm đến. Chúc chị luôn mạnh khỏe để giúp đỡ được nhiều người bệnh. Em cảm ơn chị rất nhiều.
Em rất cảm ơn bác sỹ Thu Hiền đã tận tình tư vấn và có phác đồ điều trị bệnh hiệu quả cho em. Kính chúc bác sỹ có thật nhiều sức khỏe, thành công và hạnh phúc! Chúc phòng khám ngày càng phát triển và được nhiều người biết đến
Highly recommend this dermatologist! Each of the staff members were friendly and spoke fluent English. The Dr was amazing and answered all my questions. A consultation cost $150,000 VND, much cheaper compared to many other clinics/hospitals in Hanoi that cost around $2.5 mill VND.
Great doctor and very professional. Morever, the Dr is really attentive and listens to your problems and does her best to support and treat you. My hair is growing now 😁. Only because of her ❤️❤️❤️
Cảm ơn bác sĩ thời gian qua đã giúp e thoát khỏi khủng hoảng về da. Bác sĩ rất nhẹ nhàng nhiệt tình và tỉ mỉ với bệnh nhân. Em vô cùng biết ơn bác sĩ và dù đã hết liệu trình thuốc của bác sĩ nhưng e vẫn sẽ chăm sóc da ở nhà theo đúng bác sĩ kê. Ai mà có tình trạng xấu về da gặp bác sĩ là đẹp liền ❤️❤️❤️.